Sprawy spadkowe bywają trudne i skomplikowane, dlatego często w ich przypadku pomoc prawnika, który biegle orientuje się w przepisach spadkowych, okazuje się niezbędna. Wspomniane problemy wynikają ze specyfiki samej sytuacji. Śmierć bliskiej osoby jest zawsze wydarzeniem traumatycznym, któremu towarzyszą ogromne emocje. Niejednokrotnie zdarza się, że po ogłoszeniu spadku spadkobiorcy czują się niesprawiedliwie potraktowani – szczególnie w przypadku otrzymania, oczywiście w ich własnej ocenie, zbyt małego w nim udziału.
Do nieporozumień dochodzi przede wszystkim między rodzeństwem. Jednak również inne osoby upoważnione do dziedziczenia mogą poczuć się pokrzywdzone. W ekstremalnych przypadkach uczestnicy sporu decydują się nawet na stałe zerwanie kontaktów. Biorąc pod uwagę powyższe zmienne, warto zauważyć, że wsparcie prawnika znacznie ułatwia poradzenie sobie z zaistniałą sytuacją – przynajmniej na oficjalnej drodze sądowej. Zachowek stanowi jedną z podstawowych instytucji prawa spadkowego, poniżej podajemy jego dokładną definicję i wyjaśniamy, komu przysługuje.
Definicja zachowku
Zachowek jest pewną abstrakcyjną, a przy tym minimalną częścią spadku – abstrakcyjną, ponieważ nie dotyczy konkretnych dóbr, ale całości masy spadkowej. Część tę muszą otrzymać najbliższe dla zmarłego osoby, to znaczy zstępni, małżonek i rodzice, którzy zostaliby powołani do spadku z ustawy, jak podaje przepis art. 991 Kodeksu cywilnego. Wskazana część wynosi w zależności od okoliczności 1/2 lub 2/3 udziału spadkowego.
W celu zobrazowania analizowanego problemu podajemy następujący przykład: jeśli spadkodawca pozostawił troje dzieci, a do spadku w całości powołał wyłącznie jedno, pozostałym dwóm należy się zachowek wynoszący dla każdego z nich 1/3 ich ustawowego udziału pomnożoną przez 1/2 bądź 2/3 wynikające z przysługującego im prawa do zachowku. Przeważnie część ta wynosi 1/2 udziału spadkowego. 2/3 otrzymuje jedynie uprawniony, który jest małoletni lub niezdolny do pracy. Ponadto zachowek podlega specyficznym regułom obliczania. Dlatego kompleksowa pomoc prawna daje oparcie i pomaga szybko zorientować się w zaistniałej sytuacji.
Na zachowek zalicza się darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego oraz koszty wychowania i wykształcenia ogólnego bądź zawodowego (pod warunkiem, że kwoty te przekraczają przeciętną miarę w danym środowisku), które zmarły poniósł względem spadkobiorcy. Przy czym wspomniane rozliczenia są bardzo skomplikowane, ponieważ dotyczą przeważnie zdarzeń mających miejsce wiele lat temu. Trudności dowodowe, w tym problemy z odszukaniem właściwych dokumentów finansowych, nie należą do rzadkości.
Zachowek co do zasady należy się zawsze. Jednym z nielicznych sposobów na pozbawienie go osoby do niego uprawnionej jest jej wydziedziczenie. Rozliczenia zachowku mogą być dokonywane nie tylko między spadkobiercami, ale także między osobami spoza ich składu. Przykładowo, uprawniony może domagać się zapłaty zachowku od osoby niebędącej członkiem rodziny, jeśli spadkodawca uczynił na jej rzecz darowiznę. Roszczenie o zachowek podlega dziedziczeniu przez zstępnych uprawnionego, a przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu lub od śmierci spadkodawcy.