Polskie prawo dopuszcza dwie formy odbywania kary pozbawienia wolności: pobyt w zakładzie karnym, który uznaje się za najsurowszy i najbardziej rygorystyczny rodzaj kary, i dozór elektroniczny. Dzięki drugiemu z nich karę pozbawienia wolności odbywa się w warunkach domowych, a działania skazanego są monitorowane za pomocą specjalnych urządzeń elektronicznych, w tym słynnej obrączki, w której umieszczony jest nadajnik, zakładanej na jego rękę lub nogę (elektroniczna kontrola pobytu ma w tym przypadku kluczowe znaczenie). W ten sposób skazany może nadal przebywać z rodziną, nie traci pracy oraz dostaje możliwość kontynuowania nauki lub podjętego wcześniej leczenia.
Czym jest dozór elektroniczny?
System dozoru elektronicznego (SDE) stanowi alternatywę dla pobytu w zakładzie karnym – prawo to regulowała pierwotnie ustawa o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego z 2007 roku (Dz.U.2010.142.960), a obecnie przepisy zawarte w kodeksie karnym wykonawczym. Osób objętych dozorem elektronicznym nie izoluje się od reszty społeczeństwa – stosowanie wspomnianej formy kary ma nie tylko charakter prewencyjny, ale również resocjalizacyjny (zdarza się, że system ten łączy się z programem wychowawczym). Dzięki czemu nie są narażone na przebywanie w demoralizujących warunkach więziennych. W celu ubiegania się o odbywanie kary pozbawienia wolności w formie dozoru elektronicznego skazany musi złożyć – samodzielnie lub za pośrednictwem obrońcy – właściwy wniosek. W prowadzonej przez nas kancelarii adwokackiej zajmujemy się tym w imieniu naszych klientów (obrońca musi wykazać bezzasadność skazania oskarżonego na pobyt w więzieniu).
W przypadku korzystnego rozpoznania wniosku skazany zostaje zobowiązany do przebywania we własnym mieszkaniu. Może je opuszczać jedynie w wyznaczonych przez sąd godzinach i w ściśle określonym celu – sąd ustala indywidualny harmonogram odbywania kary, a brak jego ścisłego przestrzegania grozi zamknięciem w zakładzie penitencjarnym. W domu skazanego instaluje się odbiornik rejestrujący sygnał z noszonej przez niego obrączki – dlatego warunkiem koniecznym jest posiadanie stałego miejsca pobytu. Ponadto mieszkające ze skazanym osoby muszą wyrazić zgodę na odbywanie przez niego kary w ten sposób (muszą także zgodzić się na dokonywanie przez podmiot dozorujący regularnych czynności sprawdzających). O odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może ubiegać się skazany spełniający odpowiednie przesłanki – przede wszystkim wyznaczona mu kara, bądź ich suma, nie może przekroczyć jednego roku. Nie może być on również wielokrotnym recydywistą. Ponadto musi wzbudzać zaufanie – w przypadku osób agresywnych, zdemoralizowanych, potencjalnie niebezpiecznych, ta forma kary nie zostanie zastosowana. Ogromne znaczenie posiada ocena sądu, którego zadaniem jest wymierzenie kary adekwatnej do popełnionego przestępstwa (cele kary muszą zostać osiągnięte).
Opisana forma odbywania kary pozbawienia wolności ma wiele zalet. Nie tylko pozwala osobie skazanej na prowadzenie normalnego życia (poddanego jednak pewnym restrykcjom i ograniczeniom), ale również umożliwia państwu zaoszczędzenie znacznych sum pieniędzy.